Son dönemlerde sıkça duyduğumuz Fonksiyonel Tıp hakkında Amerikan Hastanesi Fonksiyonel Tıp Bölüm Başkanı Dr. İrem Ergün yazdı.
Fonksiyonel tıp kavramını birkaç yıldır daha çok duymaya başladık. Sadece hastalıkların tedavisinde değil, genel bir yaşam şekli değişikliğine yönlendiren, her bir insanı tek tek değerlendiren bir yaklaşım olan Fonksiyonel Tıp, hastalıkların, rahatsızlıkların nasıl ve neden oluştuğunu belirliyor ve her bir kişi için hastalığın temel nedenlerini ele alarak, bütünü iyileştiriyor.
Fonksiyonel Tıp, hastalığın altında yatan “kök nedenleri” ele alıyor ve sağlığa, iyileşmeye kavuşmak için doktorla hastayı birlikte çalışmaya teşvik ediyor. Bu anlamda, bireyselleştirilmiş, hasta merkezli ve bilim temelli bir yaklaşım olarak karşımıza çıkıyor.
Koruyucu, önleyici ve kişiye özel
Peki nasıl? Öncelikle bu sistemde, her insanın genetik, biyokimyasal ve yaşam tarzı faktörleri anlamak gerekiyor. Bu çalışma tamamlandıktan sonra bu bulgular kişiye özel tedavileri planlamak ve en iyi sonuçları almak için kullanılıyor. Bu yaklaşımda, semptomlardan ve şikayetlerden ziyade, kök nedenini ele alarak hastalığın karmaşıklığını tanımlamaya ve bütün olarak iyileşmeye odaklanılıyor.
Bir hastalığın birden fazla sebebi olabileceğini, aynı şekilde tek bir marazın birçok farklı soruna sebep olabileceğini biliyoruz. İşte bu yüzden Fonksiyonel Tıp tedavileri, hastalığın spesifik belirtilerini hedeflerken, tüm sistemlerin ve bedenin sürekli sağlıklı olmasını amaçlıyor.
Johns Hopkins Üniversitesi Tıp Fakültesi’ndeki ilk başhekimlerden biri olan Dr. Sir William Osler: “İyi hekim hastalığı tedavi eder, büyük hekim hastalığı olan hastayı tedavi eder” der. Fonksiyonel Tıp yeni bir kavram değil. Kökleri modern bilimsel tıptan geliyor. Peki, Fonksiyonel Tıp’ın fark yaratmasının ve geleceğin tıbbı olarak görülmesinin nedeni ne? Birkaç maddede açıklayalım:
Sizi hayatta tutmak yerine, sağlıklı tutar.
Geleneksel tıp, akut veya artık geri dönüşsüz gibi görünen, ciddi doku ve organ kayıplarına kadar giden sorunlarda tartışmasız en iyi ve öncelikli yaklaşım olarak görülüyor ama sağlığınızı ve yaşam kalitenizi iyileştirmekle maalesef çok ilgili değildir.
Aynı tedavi herkes için geçerli değil
“Aynı tedavi herkes için geçerlidir” yaklaşımı artık işlemiyor. Fonksiyonel Tıp, tamamıyla size, vücudunuza ve yaşamınıza uyarlanmış bir planı bir araya getirmek için hikayenizi dinleme sanatıyla birlikte gelişmiş testler ve genetiği kullanıyor.
Fonksiyonel Tıp’ta esas olan, bütün. Doktor topladığı detaylı bilgilerle genetik, çevresel ve yaşam tarzına bağlı faktörlerin o kişinin üzerindeki etkilerini ele alıyor. Bunların kompleks-kronik hastalıkları nasıl tetikleyebildiğini değerlendiriyor ve bu analizin sonunda kişi için uzun vadeli olarak sağlığın korunabileceği bir “hayat tarzı programı” oluşturuluyor.
Her zaman bilimin en ileri noktasındadır
Geleneksel tıpta yeni bilgilerin tıp eğitimine girmesi ortalama 18 yıl alıyor. Bununla birlikte, mikrobiyomun -diğer adıyla vücudumuzdaki bakterilerin- sağlığımızı nasıl etkilediğine dair keşifler gibi yeni araştırmalardan yararlanabiliyor.
Kendinizi iyi hissetmenizi sağlar
Uykusuzluk, yorgunluk, gaz, şişkinlik ve deri döküntüleri gibi sinir bozucu semptomların temel nedenine ulaşıyor ve bunları ortadan kaldırıyor.
Doğal vitamin, mineraller ve şifalı bitkilerle vücudunuzun optimal işlevini destekliyor, böylece daha az ilaç ve işleme ihtiyaç duymaya başlıyorsunuz. Enerji ve zihinsel berraklıktan kilo ve bağışıklığa kadar, yaşam kalitenizi artırıyor. Bu değişimlerle hem şimdi kendinizi en iyi şekilde hissetmenize yardımcı olmak hem de gelecekte uzun ve sağlıklı bir yaşam için sizi teşvik ediyor.
Hayatınızı değiştirir
Fonksiyonel Tıp size vücudunuzu nasıl dinleyeceğinizi ve sağlığınıza nasıl yeniden kavuşacağınızı öğretiyor. Çünkü her gün nasıl yaşadığımız, tüm sağlığımızı ve yaşam kalitemizi belirliyor.
Fonksiyonel Tıp, nasıl iyi yaşayacağınızı öğreterek ve ürün ve gıdalardaki kimyasallar, hareketsiz yaşam tarzı, kronik stres gibi günümüz dünyasında hepimizin maruz kaldığı pek çok toksik girdiye ve etkiye rağmen bu yaşam tarzını sürdürmenize destek oluyor.
Özellikle “kronikleşmiş sağlık sorunları”nın altında yatan nedenler, beslenme, yaşam şekli, duygusal ve genetik yapı bir arada değerlendiriliyor, tümü için kişi desteklenerek sağlığına kavuşuyor ve en önemlisi, bunu sürdürmeyi öğreniyor.
Fonksiyonel Tıp ve Yaşam Şekli
Hastanın doğumdan itibaren sağlık durumu ve yaşam şekliyle ilgili tüm hikayesi, aile öyküsü, tetikleyici faktörler, kullandığı ilaçlar, geçirilmiş ameliyatlar ve tedaviler detaylı ele alınıyor.
Hastanın yakınmaları 6 alan içinde değerlendiriliyor. Bunlar, sindirim sistemi, enerji, detoks mekanizmaları, bağışıklık, hormonlar ve kardiometabolik durum. Bu değerlendirmelerin sonuçlarıyla gerekirse mutlaka uzman doktorlarla birlikte çalışılıyor.
Fonksiyonel Tıp’ta, hem kök nedenin bulunmasında hem de tedavi ve iyileşmenin planlamasında hastanın 5 önemli davranış ve yaşam şekli değerlendiriliyor. Beslenme, uyku, stres, fiziksel aktivite ve ilişkiler.
Tedavi planlaması ve takibi
Dediğimiz gibi, fonksiyonel tıpta kişinin sağlığını bozan ana kaynakların bulunması, uzaklaştırılması ve onun için gerekli olanın yerine konulması hedefleniyor. Günlük olarak tüketilen doğru protein, yağ, vitamin, mineral ve mikro besin kaynaklarının verilmesiyle birlikte, diğer tamamlayıcı tedavilerle sağlığın geri kazanılması ve sürdürülmesi görüşülüyor. Beslenmenin yanında, doğru gıda takviyelerinin kullanılması, yaşam şekli değişimleri, stres yönetimi teknikleri ve bunların kişiye özel takibiyle hastalarda çok olumlu sonuçlar alınıyor.
Beslenme düzenlenmesinin temelinde gıda takviyelerinin kullanımı, özellikle başlangıçta önemli bir yere sahip. Tetkiklerin sonuçlarına göre takviyeler ve beslenme düzenleniyor. İyileşmenin ve sonuç almanın süresi ve etkisi hastanın kararlılığı ve uygulamasıyla değişebiliyor.
Genel olarak bu değişim 3 aylık bir çalışmayla mümkün oluyor. Hastalık ya da rahatsızlıkların kronik ve kompleks olmasına göre, bu süre 6 aya kadar uzayabiliyor. 3-6 aylık süre sonunda hastanın sağlık sorunlarını anlama, çözme ve kalıcı olarak bu iyiliği sürdürme konusunda yeterli düzeye gelmesi hedefleniyor.