Bu yazıyı 3 dakika 26 saniyede okuyabilirsiniz.
Yumurta kaç gün dayanır? Peynir ne zaman bozulmuş sayılır? İsrafı önlemek, iyi malzemeyi doğru zamanda tüketmek için nasıl saklamak gerektiğini ve raf ömürlerini bilelim.
Ruhun Doysun’da malzemeye değer veriyoruz; nerede, nasıl, kimler tarafından üretiliyor, hepsi bizim için son derece önemli. Doğru malzemeyi araştırıyoruz, peşinden gidiyoruz. Biliyoruz ki, hepsinin arkasında müthiş bir emek var. Peki ya sonrası? O malzemeyi bulduktan sonra onu nasıl sakladığımız, nasıl koruduğumuz da önemli. Çöpe gitmesini önlemek, ziyan etmemek, lezzetinin ve besin değerinin hakkını vermek için doğru saklamayı bilmek gerek.
Taze meyve ve sebzeleri, otları, baharatları nasıl ve ne süreyle saklamamız gerektiğini yazmıştık. Sıra geldi diğer yiyeceklere. Konserveler, tahıllar, çay, makarna gibi paketlenmiş yiyecekler, süt ürünleri, balık, yumurta, tavuk, et…
Verdiğimiz ipuçlarından biri, marketteki raftan son kullanma ya da tüketim tarihi en uzak olanı değil, en yakın olanı almamız gerektiği. “Nasıl yani? En taze olanı almak varken, neden en eskisini alayım ki?” diye sorabilirsiniz. Doğru ya, tüketici olarak en doğal hakkımız en taze olanı almak. Halbuki, son kullanma tarihi çoğu zaman o ürünün bozulduğu anlamına gelmiyor ve son kullanma tarihi geçen ürün alınmadığı takdirde çoğunlukla çöpe gidiyor. Ruhun Doysun’da konuştuğumuz konulardan biri de ihtiyacımız kadarını tüketmek. Eğer tüketemeden bozulacağından korkuyorsanız, baştan az almakta yarar var.
TIME dergisinin 2013 senesinde yayınladığı bir makalede paketlerin üzerindeki son kullanma tarihinin geçmişi anlatılmış. 1970lerde Amerika’da giderek daha az ev yapımı ürünler kullanılmaya başlanıyor. Ancak tüketici meraklı; marketten aldığı ürünlerin nasıl üretildiğini bilmek istiyor. Bugün birçok ülkede “son kullanma” tarihi, ürünün en taze olduğu tarihi belirtiyor. “Son satış” tarihi ise tamamen tedarikçilere yönelik, stoklama amacıyla kullanılması gereken bir ibare.
Üretim, son kullanma, son tüketim… Paketli ürünlerin üzerindeki tarihler kafa karıştırıcı olabilir. Bu yüzden üretim tarihine bakmak; alışveriş yaparken onu üretene, satana sormak; ortalama ne kadar süre dayandıklarını ve nasıl saklamamız gerektiğini bilmek yeterli. Böylelikle alırken daha bilinçli davranırız, aldıklarımızı zamanında kullanırız ve boşu boşuna ziyan etmeyiz. Önemli bir nokta daha; bazen orijinal ambalajında saklamıyor ya da neyi ne zaman aldığımızı unutabiliyoruz. “Ne zaman aldım hatırlamıyorum, en iyisi risk almadan atayım” demek yerine kilere, buzdolabına kaldırırken üzerine tarihi not edebilirsiniz.
Nasıl saklamalı, ne zaman tüketmeli? Tam da buzdolabının, kiler dolabının üzerine asmalık bir liste! Yine de unutmayın, en iyi test etme yolu duyularınızı kullanmak. Eğer herhangi bir kötü koku ya da renk değişimi farkederseniz, tüketmemekte fayda var.
Süt: Taze süt her zaman buzdolabında saklanmalı. Pastörize süt ise açıldıktan sonra buzdolabına kaldırılıp, 2 gün içinde tüketilmeli.
Yoğurt: Ev yapımı yoğurt 2-3 gün, paket yoğurt ise 4-5 gün buzdolabında dayanır. Bazı yoğurtlar daha da uzun süre tazeliklerini koruyabiliyorlar. Yoğurt tamamen bozulmadan önce sulanır, ekşir ve hafif rengi değişebilir. Bu esnada hala kullanılabilir. Son olarak küflenir ve artık yenmemelidir.
Peynir: Peyniri kendi ambalajında saklayın. Açtıktan sonra yağlı kağıda sarın ve kapaklı cam bir kapta buzdolabına kaldırın. Peynirin ömrü çeşidine göre değişir. Olgun sert peynirler 1 seneye kadar dayanabilirken, 2-3 gün içerisinde tüketilmesi gereken taze peynirler de var.
Tereyağı: Buzdolabında hava almayacak şekilde saklanırsa 1-3 ay. Sade yağ halinde ise 3-6 ay dayanabiliyor.
Yumurta: Taze yumurta gibisi yok. Ancak poşe yumurta yapmıyorsanız, çok da dert etmenize gerek yok. Yumurtanın 3-5 hafta kadar raf ömrü var. Buzdolabında, orijinal ambalajında saklayın.
Balık: Taze balık deniz gibi kokmalı, sıkı olmalı, yüzgeçleri parlak, gözleri ıslak ve canlı olmalı. En hassas yiyeceklerden biri olan balık, buzdolabının soğuk kısmında saklanmalı. O gün tutulan balık 4 gün, balıkçıdan aldığınız ama tam olarak kaç günlük olduğunu bilmediğiniz balık 1-2 gün dayanır.
Tavuk: Tavuğun buzdolabında ömrü 2-3 gün. Farklı kötü bir kokusu varsa, eti yumuşamışsa, kanatların altı yapış yapışsa ve uçları kararmışsa bozuk demektir.
Dana/kuzu eti: Eti kasaptan aldığınız ambalajda saklayın. Kuşbaşı ve kıyma buzdolabında 2-3 gün, daha büyük parçalar 3-4 gün dayanır.
Kuru bakliyat: Kuru, serin ve ışık görmeyen bir yerde, hava almayan kavanozlarda senelerce saklanabilir. Bozulmasa da, 1 seneden sonra tazeliğini kaybedebilir; pişirmesi zorlaşabilir ya da tadı şahane olmayabilir.
Konserve: Domates sosu, salçası gibi asitli ürünler 12-18 ay; konserve fasulye, nohut gibi ürünler daha da fazla dayanabilir. Açtıktan sonra kalanı cam bir kavanoza koyup buzdolabına kaldırın. Kuru, karanlık bir yerde saklamaya dikkat edin. Metal ve camda saklanan ürünlerin kapağında herhangi bir paslanma ya da gevşeklik, camında çatlak, kırık varsa dikkat edin.
Makarna: Paketlenmiş makarnanın ömrü 12-18 ay. Hiç su içermediği için aslında daha da uzun süre dayanabilir. Kuru, serin bir yerde, hava almayan bir ambalajda saklayın.
Tahıllar: Kuru, ışık görmeyen bir yerde, hava almayan kavanozda saklamak şartıyla tahılların ömrü 4-5 aydan 1 seneye kadar değişir.
Çikolata: Hava ile temas eden çikolatanın üzerinde beyaz bir tabaka oluşabilir. Bu zararlı değil. Bitter çikolata 1 sene; sütlü çikolata 6 ay dayanabilir.
Çay: Kuru, karanlık bir yerde 6-12 ay.
Tuz: Sonsuz.